Gezond en veilig werken; zo stuur je de bestuurder

Arbobeleid en de invloed van de OR, hoe gaat dit samen? Lees hier meer over Gezond en veilig werken; zo stuur je de bestuurder.

Arbobeleid en de rol van de OR

Een gezond en veilig werkklimaat is essentieel voor iedere organisatie. Het arbobeleid (arbeidsomstandighedenbeleid) vormt de basis om werknemers te beschermen tegen gezondheidsrisico’s en om duurzame inzetbaarheid te bevorderen. De bestuurder is verantwoordelijk dit beleid op te zetten en uit te voeren binnen de organisatie.

Binnen dit kader speelt de ondernemingsraad (OR) een cruciale rol. De OR vertegenwoordigt immers de werknemers en heeft diverse wettelijke bevoegdheden op het gebied van arbeidsomstandigheden.

Tegelijkertijd stelt de Sociaal-Economische Raad (SER) in haar Arbovisie 2040 (oktober 2023) dat werkenden in Nederland zo gezond en veilig mogelijk werken en geen gezondheidsklachten door hun werk krijgen, ook niet na hun pensioen.

Wettelijk kader en Arbovisie 2040

De rol van de OR bij arbobeleid is vastgelegd in de Arbowet en de Wet op de Ondernemingsraden (WOR). De OR heeft instemmingsrecht bij Arbo regelingen, mag toezicht houden op de RI&E en kan signalen uit de organisatie agenderen. Aanvullend biedt het initiatiefrecht een krachtig middel om invloed te hebben op het arbobeleid in de organisatie.

De Arbovisie 2040 benadrukt daarbij dat arbobeleid veel meer gericht moet zijn op preventie en op de toekomst van werk: hybride werken, vergrijzing, werkdruk, diversiteit en nieuwe risico’s zoals psychosociale belasting of digitalisering. Dit geeft direct handvatten voor een goed voorbereidde OR die strategisch opereert.

Voorbeelden van OR-bijdragen in lijn met de Arbovisie 2040

1. Actief toezicht op de RI&E en plan van aanpak

• Voorbeeld: De OR controleert of in de RI&E ook nieuwe risico’s zijn opgenomen, zoals psychosociale arbeidsbelasting (werkstress, agressie, grensoverschrijdend gedrag), risico’s van hybride werken (isolatie, slechte ergonomie thuis) en blootstelling aan gevaarlijke stoffen.
• Extra stap: De OR vraagt om een jaarlijkse evaluatie en bespreekt de voortgang van het plan van aanpak in de overlegvergadering.
• Link met Arbovisie 2040: De RI&E wordt de motor van preventie en moet breed en toekomstgericht zijn.

 2. Instellen van een arbo- of preventiecommissie binnen de OR

• Voorbeeld: Een OR richt een vaste arbo/preventiecommissie op die regelmatig contact heeft met de preventiemedewerker, de bedrijfsarts en de HR-afdeling. Deze commissie verzamelt signalen van collega’s over werkdruk of onveilige situaties en vertaalt deze naar concrete voorstellen.
• Link met Arbovisie 2040: Samenwerking tussen interne en externe deskundigen versterken om preventieve arbozorg effectiever te maken.

3. Agenderen van thema’s rond duurzame inzetbaarheid

• Voorbeeld: De OR signaleert dat oudere medewerkers moeite hebben met fysiek zwaar werk en stelt voor om hulpmiddelen of taakroulatie in te voeren.
• Voorbeeld: De OR vraagt aandacht voor flexwerkers en arbeidsmigranten die minder vaak toegang hebben tot goede arbeidsomstandigheden of preventieve voorzieningen.
• Link met Arbovisie 2040: Diversiteit meenemen in arbobeleid zodat álle werkenden worden beschermd.

 4. Hybride werken en digitalisering

• Voorbeeld: De OR vraagt bij de RI&E expliciet aandacht voor thuiswerkplekken: zijn ze ergonomisch ingericht, is er begeleiding beschikbaar bij psychische belasting, en is er beleid tegen digitale overbelasting (“altijd bereikbaar zijn”)?
• Voorbeeld: Bij de introductie van nieuwe technologie (AI, algoritmes) vraagt de OR vooraf een risicoanalyse en bespreekt mogelijke effecten op werkdruk en autonomie.
• Link met Arbovisie 2040: Anticiperen op toekomstige werkvormen en risico’s in een veranderende arbeidsmarkt.

Kennis en ontwikkeling van OR-leden

Bestuurder, preventiemedewerker en anderen kunnen van mening zijn dat de OR geen bijdrage kan leveren bij het arbobeleid. Vaak is beperkte kennis van bestuurder en OR-leden over arbo-wetgeving hier de oorzaak van. Daarom is het belangrijk dat ondernemingsraden het recht op scholing inzetten om hierin te investeren. Tijdens zo’n scholingsdag leren OR-leden over belangrijke verplichtingen uit de Arbowet (vanzelfsprekend toegespitst op de eigen organisatie), zoals:

• Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E): Elke werkgever moet een overzicht maken van de risico’s op de werkvloer, zoals fysieke belasting, blootstelling aan gevaarlijke stoffen, psychosociale arbeidsbelasting (werkdruk, agressie, pesten) en machineveiligheid.
• Plan van aanpak: Op basis van de RI&E moet er een concreet plan liggen waarin staat hoe risico’s worden aangepakt en binnen welke termijn.
• Preventiemedewerker: Elke organisatie moet minimaal één preventiemedewerker hebben die meedenkt over de uitvoering van het arbobeleid en de RI&E.
• Voorlichting en training: Werknemers moeten goed geïnformeerd en getraind worden, bijvoorbeeld over veilig tillen, het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen of het omgaan met stress.
• Toegang tot deskundigen: Werkgevers moeten zich laten ondersteunen door arbodiensten of bedrijfsartsen, zodat er professionele begeleiding is bij verzuim, re-integratie en gezondheidsvragen.

Conclusie
De ondernemingsraad heeft een belangrijke positie binnen het arbobeleid van een organisatie en die positie wordt nog belangrijker in het licht van de Arbovisie 2040. Door preventie centraal te stellen, toezicht te houden op de RI&E, signalen uit de achterban te vertalen naar beleid, en actief mee te denken over thema’s als hybride werken, diversiteit en duurzame inzetbaarheid, kan de OR een wezenlijke bijdrage leveren aan toekomstbestendig arbobeleid. Hierbij is investeren in kennis en scholing essentieel om een belangrijke bijdrage te leveren aan de kwaliteit van het arbobeleid in de organisatie.

Wil je meer weten?
Kom naar de workshop van Eelco Verbeek tijdens het OR Kenniscafé op 18 november 2025. Meld je hier aan.